Historia szkoły

Wyrosną z nich tacy, którzy ku
Gwiazdom wzlecieć pragną,
Bo im dalej, tym mroczniej i chłodniej,
ale i tacy, którzy nie zawrócą w pół drogi".

Janusz Korczak

Tradycje szkoły w Szadku sięgają średniowiecza. Na przestrzeni wieków przechodziła ona różne koleje losu, była szkoła parafialną, elementarną, rządową prywatną, żeńską, męską, koedukacyjną, publiczną, powszechną szkołą podstawową sześcio-, siedmio- i ośmioklasową, była także zbiorczą szkołą gminną. Niezależnie jednak od zmian lokalnych i organizacyjnych, szadkowska szkoła zawsze pełniła ważną rolę w środowisku lokalnym. Przekazywała umiejętności i wzorce osobowe niezbędne do dalszego życia.

Kierownictwo szkoły w Szadku (od 1918 r.)

• Jan Anglik, 1917-1919
• Zygmunt Rosiak
• Zygmunt Rosiak, 1917-1938 (kierownik szkoły nr 2, a od 1937 r. szkoły nr l)
• Witold Listowski, 1920-1927
• Karolina Listowska, 1928-1937
• Bolesław Tarnacki, 1939 dyrekcja okupacyjnej szkoły niemieckiej, 1939-1945
• Bolesław Tarnacki, 1945-1946
• Irena Drozdowska (p.o.), 1946-1947
• Piotr Gołgowski, 1947-1948
• Irena Mazurowska (p.o.), 1948
• Zdzisława Kowalska (p.o.), 1948
• Telesfor Czacherski, 1948-1949
• Eugeniusz Kubicki, 1949-1953
• Józef Ciołek (z-ca Mieczysław Karpiński, Jadwiga Kałużewska), 1953-1977
• Zygmunt Miłosz (z-ca M. Kwiecińska, Barbara Gwis),1977-1983
• Władysław Makowski (z-ca Barbara Gwis, M. Kwiecińska), 1983-1984
• Marianna Hajdas (z-ca Barbara Gwis, Ryszard Stefański), 1984-1990
• Ryszard Stefański (z-ca Tadeusz Kobusiewicz), 1990-1994
• Franciszek Szkutnik (z-ca Tadeusz Kobusiewicz, Anna Pawlak), 1994-1999
• Genowefa Galewska (z-ca Anna Pawlak), 1999-2001
• Ireneusz Stasiak (z-ca Wiesława Kałużka 2002, Teresa Majewska 2002-2003 Anna Pawlak 2004), 2001-2005
• Anna Pawlak (z-ca Tadeusz Kobusiewicz), 2005-2015
  Odznaczona:
  Medal Komisji Edukacji Narodowej 2007 r.
  Medal "Pro Memoria" 2008 r.
  Złoty Krzyż Zasługi 2009 r.
  Odznaka Za Zasługi dla ZKRPiBWP 2011r.
• Beata Olczyk (z-ca Tadeusz Kobusiewicz, Renata Skibińska), 2015-2021
• Anna Borkiewicz (z-ca Anna Mielczarek), 2021-2022
• Anna Mielczarek (z-ca Marta Frątczak) 2022- nadal
  
  

Historia szkoły w pigułce

Szkoła w życiu małego miasteczka pełni bardzo ważną funkcję społeczną i kulturotwórczą. Jednoczy ludzi wokół problemów miasta i kraju. Jej losy, choć związane z sytuacją gospodarczą i polityczną kraju, zależą także od aktywności i postawy społeczności lokalnej. 4 września 2006 r. w Szadku miało miejsce ważne wydarzenie w dziejach miasta. Uczniowie Zespołu Publicznego Gimnazjum i Szkoły Podstawowej powitali rok szkolny w nowym gmachu gimnazjum, wybudowanym (wraz z salą gimnastyczną) przy ul. Prusinowskiej. W styczniu 1992 r. społeczność szkolna obchodziła podwójną uroczystość: jubileusz 30-lecia oddania do użytku obiektu szkolnego, wybudowanego w 1962 r. przy ul. Prusinowskiej 4 oraz uroczystość poświęcenia sztandaru szkoły, noszącej imię Tadeusza Kościuszki. W październiku 2002 r., przy okazji 40. rocznicy tych wydarzeń dokonano wmurowania aktu erekcyjnego i kamienia węgielnego pod budową nowego budynku gimnazjum. Po kilkunastu latach starań i wysiłków społeczności lokalnej i kolejnych władz samorządowych przedsięwzięcie zakończyło się sukcesem, wyznaczając kolejny etap w bogatych i sięgających średniowiecza dziejach Szadkowskiej szkoły. To wydarzenie stanowi okazję do przypomnienia ważniejszych faktów z jej historii.

XIV-XV w. - utworzenie pierwszej szkoły parafialnej w Szadku, która stanowiła najniższy szczebel w hierarchii średniowiecznego szkolnictwa (nauka czytania i pisania w języku łacińskim). Synowie mieszczan Szadkowskich mogli kontynuować dalszą naukę w szkole kolegiackiej w Wieluniu bądź Sieradzu. Wraz z nadaniem Szadkowi prawa niemieckiego (140Ir.) wzrosło zapotrzebowanie na osoby wykształcone, znające postanowienia prawa magdeburskiego, umiejących prowadzić księgi wójtowskie i radzieckie. W XV w. na Akademii Krakowskiej podjęło studia 45 synów mieszczan Szadkowskich. Wśród absolwentów Akademii Krakowskiej, pochodzących z Szadku, pięciu zostało profesorami, a dwóch, Jakub i Mikołaj, pełniło funkcje rektora Akademii.

XVI w. - znaczna liczba wychowanków szkoły parafialnej w Szadku kontynuuje naukę na Akademii Krakowskiej (w ramach studium generali). Do 1606 r. dokumenty krakowskiej wszechnicy wymieniają kolejnych 39 żaków, pochodzących z Szadku (wśród nich Mikołaja Prokopowicza - astrologa i autora pierwszych kalendarzy w języku polskim oraz Mikołaja Widawskiego - rektora Akademii Krakowskiej).

XVII w. - przemarsz przez Szadek wojsk szwedzkich, rosyjskich, rokoszan Lubomirskiego i Opalińskiego; miasto popada stopniowo w ruinę gospodarczą. Funkcjonująca w Szadku szkoła, wzmiankowana jeszcze w 1657 r., przestaje istnieć. 1606 -album studentów Akademii Krakowskiej wymienia 50 studentów, synów mieszczan szdkowskich19 (wśród 420 słuchaczy z sieradzkiego - Szadek wyprzedza w tym zakresie Sieradz, Wartę, Widawę i Lutomiersk). Tak duża liczba studiujących chłopców jest związana m.in. z wcześniejszą pomyślną koniunkturą gospodarczą Szadku (rozwój rzemiosła i handlu w XVI w.).

1631 - wdowa po Domadeju zapisała plac przy ul. Wilamowskiej na utrzymanie nauczyciela (scholarii) Bartłomieja, po śmierci którego corocznie 18 groszy z owego placu miało być oddawane dla najpilniejszego ucznia.

1640 - przywilej biskupa krakowskiego, kanclerza wielkiego koronnego Jakuba Zadzika, wydany na zamku bodzentyńskim, udziela burmistrzowi i rajcom Szadkowskim „prawa prezentowania do burszy jagiellońskiej młodzieńca w wieku 17-22 lat wywodzącego z Szadka swe pochodzenie"'.

1653 - zniszczenie miasta związane z przemarszem wojsk szwedzkich i rosyjskich; pożar niszczy 167 domostw, z pożogi ocalała szkoła (a także kościół i 20 stodół).

XVIII w. - w Szadku szkoły już nie było, a w czasie gdy starostą Szadkowskim był Michał Boksa z Siemkowic Radoszewski (1755-po 1770, dzieci Szadkowskie uczył czytać i pisać miejscowy organista.

1788 - szlachta województwa sieradzkiego na sejmiku w Szadku wyraźnie opowiedziała się za oddaniem szkolnictwa w ręce zakonów i przekazaniem dochodów z dóbr pozajezuickich na rozbudowę szkolnictwa parafialnego (a także na cele wojskowe). Trudna sytuacja gospodarcza nie sprzyjała zatrudnieniu nauczycieli, więc inicjatywę przejął kościół. Z Szadku wysyłano na studia medyczne do Szkoły Głównej Krakowskiej kandydatów do zawodu lekarskiego.

XIX w. - w Szadku istnieje szkoła elementarna rządowa, „czynna tylko porą zimową". O istnieniu tej szkoły dowiadujemy się na podstawie zaświadczeń wydawanych przez urząd municypalny w Szadku z lat 1830-1832. W końcu XIX w. do funkcjonującej w Szadku szkoły początkowej uczęszczało 150 dzieci.

1853 - w Szadku powstaje prywatna żeńska szkoła elementarna, którą otworzyła Izabela Sosnowska. Do szkoły tej uczęszczało dziesięć uczennic, w tym osiem wyznania rzymskokatolickiego, dwie - ewangelickiego. Wszystkie były córkami miejscowych urzędników.

1861 - udział uczniów szkoły elementarnej wraz z rodzicami w manifestacji patriotycznej przy krzyżu na rozdrożu dróg z Szadku do Uniejowa. A. Parczewski, jako naoczny świadek, tak oto opisuje jedną z takich manifestacji patriotycznych w Szadku: „Jedno bardzo uroczyste nabożeństwo o charakterze patriotycznym pamiętam w Szadku, wyszło mi jednak z pamięci, czy to było za Kościuszkę, Czartoryskiego, czy może najprawdopodobniej na pamiątkę Unii Lubelskiej. W pobliżu kościoła parafialnego, przy drodze prowadzącej do Zadzimia został wzniesiony i tego dnia poświęcony wielki krzyż drewniany. Zjazd był ogromny, ziemianie zjechali się i z dalszych okolic - spod Lutomierska, Poddębic i Łasku. Ojciec zabrał mnie z sobą; pamiętam doskonale, że wielu było w narodowych ubiorach, i kontuszach i czamarach konfederatkach na głowach [...]. Obok manifestacji Narodowej, lubo pewni nie we wszystkich dworach i dworkach ziemiańskich, ruch w kierunku szerzenia oświaty i narodowego uświadamiania włościan. Rodzice moi założyli własnym kosztem szkołę elementarną dla dzieci wiejskich w Wodzieradach".

1905 - szadkowianie prowadzą walkę o polską szkołę. Na początku maja 1905 r. nieznani sprawcy zamalowali smołą okna szkoły, a na ścianach domów rozlepili odezwy, żądające prowadzenia zajęć w języku polskim. W grudniu 1905 r. podjęto w Szadku strajk szkolny (trwający do marca 1906 r.), zniszczono portrety carskie, przestano nauczać w języku rosyjskim i wprowadzono język polski. Polskiej oświaty domagali się chłopi na zebraniach gminnych (już w 1903 r. właściciel Rzepiszewa, Józef Leopold, otworzył ochronkę dla piętnaściorga dzieci robotników dworskich). 27 grudnia za udział w propolskich wiecach aresztowano i osadzono w więzieniu sieradzkim na 3 miesiące aresztu Kobusiewicza (wójta Szadkowskiego), Rudeckiego i Kwiecińskiego.

1906 - w marcu powstała polska szkoła w Szadku.

1906-1914 - w Szadku istnieje rządowa szkoła początkowa typu wiejskiego, ogólna bez podziału na wyznania. Prawo wstępu do szkoły miały dzieci od 7-go roku życia. Do szkoły tej chodziły dzieci włościan, opłacających składki na utrzymanie szkoły. Organizacyjnie szkoła podlegała bezpośrednio Naczelnej Kaliskiej Dyrekcji Naukowej, a pośrednio Kuratorowi Warszawskiego Okręgu Naukowego.

1914 - rok szkolny rozpoczął się 1 września, jednak naukę przerwano w listopadzie, kiedy to pod koniec miesiąca (i na początku grudnia) toczyły się na terenie Szadku i okolic walki wojsk niemieckich i rosyjskich („operacja łódzka"). Po wyparciu Rosjan Szadek znalazł się pod okupacją niemiecką. Budynek szkolny przy ul. Wilamowskiej zapewne nie został przeznaczony dla celów wojskowych, skoro członkowie organizacji niepodległościowej - Polskiej Organizacji Wojskowej - spotykali się w nim, omawiając m.in. rozbrojenie stacjonujących w Szadku oddziałów niemieckich.

1917 - wzrost nastrojów niepodległościowych w Szadku, czego przejawem była m.in. organizacja uroczystości z okazji 100 rocznicy śmierci Tadeusza Kościuszki, z udziałem licznych korporacji, jak również nauczycieli i uczniów szkoły powszechnej w Szadku. Najprawdopodobniej po tych uroczystościach zapadła decyzja o nadaniu szkole imienia Tadeusza Kościuszki, natomiast jesienią 1917 r. utworzono w Szadku powszechną szkołę siedmioklasową.

1918 - udział uczniów wraz z rodzicami w antyniemieckiej manifestacji i żałobnym nabożeństwie jako wyraz protestu przeciwko decyzji Niemiec o oddaniu ziemi chełmskiej Ukrainie. Rok odzyskania niepodległości - usunięto z sal lekcyjnych portrety cesarza niemieckiego, a na ich miejscu zawieszono godło Polski oraz portrety patrona szkoły Tadeusza Kościuszki. W drewnianym budynku szkoły przy ul. Wilamowskiej, pamiętającym jeszcze czasy Komisji Edukacji Narodowej, mieścił się sztab dowodzący akcją rozbrojenia niemieckich posterunków w Szadku. W akcji rozbrajania wzięli udział nauczyciele: Jan Anglik, Stanisław Godecki, Józef Rutkowski i Jan Rosiak.

1926 - społeczność szkolna Szadku wysłała na adres kongresu USA życzenia dla narodu amerykańskiego. Uroczysty formularz zawierał napis: szkolnictwo polskie w hołdzie narodowi amerykańskiemu na pamiątkę 150-lecia niepodległości Stanów Zjednoczonych. Szkoła Powszechna No 2. Miejscowość: Szadek, powiat Sieradz. Opiekun I. Lipiński. Kierownik szkoły Karolina Listowska". Na konturze orła białego oraz drzewa życia" nauczyciele i uczniowie złożyli podpisy. Kopia tego adresu została przypomniana społeczeństwu amerykańskiemu w publikacji wydanej z okazji 220. rocznicy niepodległości USA.

1932 - mimo kryzysu gospodarczego (w okresie którego wielu uczniów zaprzestało uczęszczania do szkoły z powodu braku pieniędzy na zakup książek, zeszytów, a także ubrań i butów) w Szadku nadal funkcjonuje szkoła trzeciego stopnia, posiadająca siedem jednorocznych klas, w której realizowano (zgodnie z reformą jędrzejewiczowską) pełen program szkoły powszechnej. Szkoła nie posiadała własnego budynku szkolnego, natomiast zajęcia odbywały się w lokalach,wynajmowanych na koszt państwa, m.in. w starym drewnianym budynku przy ul. Wilamowskiej oraz izbach znajdujących się w domach przy ul. Warszawskiej i ul. Dolnej (ob. Parczewskiego).

1933 - udział uczniów szkoły powszechnej w manifestacji patriotycznej, która była odpowiedzią na żądania Hitlera wobec Polski.

1939 - jesienią, pomimo wybuchu wojny, kontynuowano nauczanie; w grudniu okupanci hitlerowscy zamykają polską szkołę w Szadku i z dniem 31 grudnia zwalniają z pracy wszystkich polskich nauczycieli. 1940 - po włączeniu sieradzkiego do Kraju Warty i zamknięciu szkoły dla polskich dzieci w Szadku, część nauczycieli wysiedlono do Generalnej Guberni. W szkolnych izbach przy ul. Warszawskiej otworzono szkołę dla dzieci niemieckich.

1945 - 14 marca w Szadku w budynkach przy ul. Warszawskiej 2 i 6 uruchomiono ponownie polską szkołę, z sześcioma oddziałami. Kierownikiem szkoły został Bolesław Tarnacki, a obowiązkiem szkolnym zostały objęte dzieci, które nie miały możliwości nauki w czasie wojny (łącznie 730 uczniów).

1946 - uroczystość poświęcenia sztandaru Szkolnego Koła Polskiego Czerwonego Krzyża w Szadku, która odbyła się w remizie strażackiej, kościele św. Idziego i na Rynku. Opiekunką koła była Irena Drozdowska. W kolejnych latach opiekunami były: Irena Mazurowska, Irena Sajewicz, Agnieszka Krukowska-Woźniak i Anna Ciepichał. 1947-1948 - zmiany organizacyjne szkoły, kierownikiem szkoły został Piotr Gołgowski.

1948 - zmiana kierownictwa szkoły, miejsce dotychczasowego kierownika Piotra Gołgowskiego z dniem 1 grudnia zajmuje Telesfor Czecherski (pełnił tę funkcje do 3 września 1949 r.) Brak odpowiedniej bazy i pomocy naukowych, duża liczba uczniów w klasach i znaczne różnice wiekowe wśród uczniów jednej klasy to podstawowe kłopoty, z którymi borykano się w pierwszych latach po II wojnie światowej. Pomimo licznych trudności udało się zakupić ze składek rodziców radioodbiorniki, a także zorganizować wycieczkę do Wrocławia i zwiedzanie wystawy Ziem Odzyskanych (14 października 1948 r.).

1949 - szkoła zapoczątkowała akcję zwalczania analfabetyzmu. Odbyły się, w obecności reprezentującego władze oświatowe inspektora Stanisława Zdrojewskiego, pierwsze egzaminy z języka polskiego i matematyki. W czasie wakacji przystąpiono do remontu i odnowienia budynku szkolnego. Decyzją Zarządu i Rady Miejskiej w Szadku w 6-letnim planie inwestycyjnym umieszczono zapis o budowie nowej szkoły.

1949-1953 - w procesie wychowawczym szkoły szczególny nacisk kładziono na wychowanie dziecka jako obywatela Polski Ludowej, dominowały teksty związane z przemianami w polskim ruchu robotniczym, akcentowano rolę Związku Radzieckiego w odbudowie Polski, stawiano za wzór przywódcę państwa radzieckiego. W szkole funkcjonowały: Szkolne Koło Przyjaciół ZSRR, Koło Przyjaciół Żołnierza i Szkolne Koło Odbudowy Warszawy, które przygotowywały uroczystości o tematyce radzieckiej i robotniczej, a także uroczystości, poświęcone kolejnym rocznicom urodzin W. Lenina, J. Stalina czy B. Bieruta.

1950 - w szkole Szadkowskiej uruchomiono kursy dobrego czytania i pisania.

1950-1951 - następca Telesfora Czecherskiego na stanowisku kierownika, Eugeniusz Kubicki uskarżał się na brak współpracy Komitetu Rodzicielskiego ze szkołą i podkreślał opiekuńczą rolę państwa ludowego w zakupie pomocy dydaktycznych i książek. Na zajęciach omawiano ważne wydarzenia w kraju i za granicą, m.in. propagowano idee pokojowe poprzez akcję zbierania podpisów pod Apelem Sztokholmskim, upowszechniano wiedzę o ustawie o Radach Narodowych, uchwalonej przez Sejm Ustawodawczy, a także dyskutowano na temat przyłączenia i roli ziem zachodnich w kontekście podpisanego 6 lipca 1950 r. układu zgorzeleckiego.

1952 - 1 września o godz. 7 rano ksiądz dziekan odprawił mszę św. na rozpoczęcie roku szkolnego, w której uczestniczyła część dzieci i rodziców z Szadku. Ks. Władysław Łabiak objął po katechetce nauczanie religii w szkołach w Szadku i w Sikucinie.

1953 - 7 marca szczególnym wydarzeniem w życiu szkoły były uroczystości żałobne związane ze śmiercią marszałka Józefa Stalina. Na posiedzeniu Rady Pedagogicznej kierownik E. Kubicki przypomniał czyny i zasługi zmarłego Generalissimusa oraz wyraził smutek i ubolewanie po śmierci wodza mas pracujących. Nauczyciele wystosowali depeszę kondolencyjną skierowaną do ambasadora ZSRR w Warszawie, Arkadiusza Sobolewa.

1956 - ważnym wydarzeniem była zmiana struktury organizacyji harcerskiej działającej w szkole. W przemianowanym ZHP przywrócono dawne mundury i emblematy, w Szadku utworzono dwie drużyny: żeńską i męską.

1958 - wprowadzenie zakazu nauczania religii w szkole.

1961 - 16 grudnia dokonano odbioru nowego budynku szkolnego przy ul. Prusinowskiej 4, a w dniach 20-23 grudnia nastąpiło przeniesienie sprzętu z dotychczas funkcjonujących szkół przy ul. Warszawskiej do nowego obiektu.

1962 - 8 stycznia miało miejsce uroczyste otwarcie nowego budynku szkolnego, poprawiły się wyraźnie warunki lokalowe szkoły, która dysponowała 15 klasopracowniami, salą gimnastyczną i biblioteką. 25 marca szkole nadano imię gen.Karola Świerczewskiego.

1966 - zmiana statusu organizacyjnego szkoły podstawowej z siedmioklasowej na ośmioklasową.

1969 - remont podpiwniczeń szkoły w celu pozyskania pomieszczeń na pracownię techniczną.

1972 - zmiany organizacyjne szkoły (stosownie do nowych ureugowań ustwowych z 1 stycznia 1973 r. o zmianach terytorialnych i samorządowych); objęcie obowiązkiem szkolnym sześciolatków i utworzenie klas zerowych.

1974 - kolejne zmiany organizacyjne i utworzenie w Szadku Zbiorczej Szkoły Gminnej z podlegającymi jej filiami w Choszczewie, Przatowie i Rzepiszewie. 27 marca w 27. rocznicę śmierci patrona szkoły Karola Świerczewskiego uroczyście otworzono Izbę Pamięci Narodowej.

1978-1979 - przystąpienie do realizacji programu powszechnej dziesięcioletniej szkoły średniej; nowym programem nauczania objętych zostało 54 uczniów w dwóch klasach Zbiorczej Szkoły Gminnej oraz 40 uczniów w czterech szkołach filialnych. 1979 - 8 maja, w przeddzień Święta Zwycięstwa, szkoła otrzymała sztandar, który został ufundowany przez komitet rodzicielski przy finansowym wsparciu miejscowych zakładów pracy.

1984 - 1 września szkoła po raz kolejny zmienia status organizacyjny i Zbiorcza Szkoła Gminna zostaje przekształcona w Szkołę Podstawową.

1989 - przywrócenie religii do programów nauczania.

1991 - 10 kwietnia rada pedagogiczna podjęła uchwałę o przywróceniu szkole imienia Tadeusza Kościuszki. Uruchomienie w szkole pierwszej pracowni komputerowej.

1992 - 25 stycznia odbyły się uroczystości z okazji 30-lecia szkoły. Artyści Teatru Faktu i Publicystyki wystąpili z programem Gaudę Mater Polonia - Rapsod o Ojczyźnie. Podczas mszy św. księdz prałat Adolfa Reizer poświęcił sztandar szkoły, noszącej, podobnie jak w okresie międzywojennym, imię Tadeusz Kościuszki.

1996 - 17 czerwca Szkołę Podstawową w Szadku odwiedza J. E. ks. biskup Bronisław Dembowski, ordynariusz diecezji włocławskiej.

1999 - w budynku Szkoły Podstawowej rozpoczyna funkcjonowanie nowo powstałe Publiczne Gimnazjum w Szadku.

2002 - kolejne zmiany organizacyjne, zostaje utworzony Zespół Publicznego Gimnazjum i Szkoły Podstawowej im. Tadeusza Kościuszki; w październiku odbyły się uroczystości 40-lecia szkoły, połączone z uroczystością wmurowania aktu erekcyjnego pod budowę nowego gmachu gimnazjum.

2003 - uczestnictwo nauczycieli i uczniów w organizacji uroczystości wmurowania w kościele parafialnym tablicy pamiątkowej, upamiętniającej żołnierzy Armii Krajowej i nawiązanie współpracy z Sieradzką XV Brygadą Wsparcia Dowodzenia, uczestniczącą w misjach ONZ na Bliskim Wschodzie.

2004 - szkoła nawiązuje współpracę z wojskowym Kołem Łowieckim „Orzeł" z Łodzi i Kołem Łowieckim „Rogacz", również z Łodzi.

2005 - uczestnictwo uczniów w projekcie odnowy cmentarzy żydowskich i rededykacji kirkutu w Szadku.

2006 - uroczysta inauguracja roku szkolnego 2006/2007 w nowym budynku gimnazjum i hali sportowej przy ul. Prusinowskiej 4.

Źródło opracowania strony:
Tekst napisany przez panią mgr Dorotę Stefańską dla "Biuletynu Szadkowskiego" tom 6

Akt założycielski